Leestijd: 6 minuten
Dagvaarding ontvangen
Het kan ieder bedrijf of organisatie overkomen: een deurwaarder komt officieel een dagvaarding overhandigen (of laat deze achter in een gesloten enveloppe). Wat is precies een dagvaarding? Wat zijn de gevolgen en wat zijn de te nemen stappen? Deze bijdrage spitst zich toe op de dagvaardingen in het burgerlijk recht (ook wel ‘privaatrecht’ of ‘civiel recht’). Dat is het recht dat gaat over geschillen tussen private partijen of burgers onderling.
Wanneer één van de partijen in een onderling geschil naar de rechter stapt, wordt het juridische conflict een rechtszaak. Dit noemt men ook wel ‘procederen‘. Een rechtszaak begint vrijwel altijd met een dagvaarding uitgebracht door de eisende partij (‘eiser’ of ‘eiseres’). De tegenpartij noemt men ‘gedaagde’.
Soms begint een civiele rechtszaak niet met een dagvaarding, maar met een verzoekschrift. Ook was er tot recent sprake van de overgang van de dagvaarding en het verzoekschrift naar één uniforme ‘procesinleiding‘ bij het digitaal procederen (het mislukte KEI-project van de rechtspraak). Deze bijdrage zal verder niet op deze zaken ingaan.
Wat is een dagvaarding?
Een dagvaarding – soms in de volksmond ten onrechte ‘dagvaardiging’ genoemd – is een officieel document (‘een exploot‘) met twee functies. Ten eerste is het een oproeping voor de gedaagde om te verschijnen in de procedure bij de rechter. Ten tweede informeert de dagvaarding over wat de eisende partij precies vordert (= eist) van de gedaagde. Hierbij geeft eiser de redenen waarom hij recht meent te hebben op wat hij eist, gesteund door bewijsstukken (de zogeheten ‘producties’).
Door het uitbrengen van een dagvaarding van eiser aan de gedaagde is de zaak ‘aanhangig’. Hiervoor dient de deurwaarder de dagvaarding aan gedaagde te ‘betekenen’. Dat is een zeer officiële (en dure) vorm van de post bezorgen. Na de betekening stuurt de eiser de betekende dagvaarding naar de rechtbank. Het is altijd vervelend om een dagvaarding te ontvangen, maar soms kan de eiser buiten rechte niet krijgen waar hij recht op heeft. Dan is de dagvaarding de eerste noodzakelijke stap naar een rechterlijk oordeel (het ‘vonnis’).
Bevoegdheid van de rechter
Welke rechter bevoegd is om de zaak te behandelen hangt van twee zaken af. De rechter moet allereerst bevoegd zijn om het onderwerp te behandelen (de absolute bevoegdheid). Verder moet de rechter ook geografisch bevoegd zijn (de relatieve bevoegdheid). Deze procedureregels zijn zeer strikt. Partijen kunnen dus niet zomaar een rechter uitkiezen (‘forumshoppen’) of gedurende de procedure van rechter of rechtbank veranderen.
De kantonrechter gaat over arbeidszaken, huurzaken, consumentenkoop en andere civiele zaken tot en met een bedrag van 25.000 euro. Voor grotere en andere civiele vorderingen is de civiele rechter bevoegd. Bij de kantonrechter kan men in persoon, zonder advocaat, procederen. Bij de civiele rechter is bijstand door een advocaat wettelijk verplicht.
In welke plaats een rechtbank de bevoegde rechter heeft, hangt ervan af. De hoofdregel is: ‘Wie eist, die reist.‘ Er zijn echter wel vele uitzonderingen op dit beginsel. Zo kan soms ook de plaats van de schade uit onrechtmatige daad of een contractuele forumkeuze het uitgangspunt zijn.
Oproepingstermijn
In beginsel dient de gedaagde voldoende tijd te krijgen tussen het ontvangen van de dagvaarding en het zoeken van een advocaat om zich te ‘stellen’. Bij een kantonzaak mag de gedaagde in persoon, oftewel zonder advocaat, verschijnen. Bij gewone civiele zaken zal er een advocaat aan te pas moeten komen. Hoe dan ook, de gedaagde heeft de tijd om zich gedurende de oproepingstermijn te ‘stellen’. De oproepingstermijn is in normale gevallen ten minste één week.
Soms geldt er een kortere termijn, wanneer de zaak spoedeisend is. Dat kan als de eiser vraagt om een ‘voorlopige voorziening’ in een zogeheten ‘kort geding‘. De rechter dient dan wel de zaak als spoedeisend te hebben aangemerkt. Dit komt bijvoorbeeld vaak voor bij zaken die worden gestart om inbreuken op intellectuele eigendomsrechten onmiddellijk te laten stoppen.
Stellen en antwoorden
Een belangrijk principe in de Nederlandse rechtsstaat is het beginsel van ‘hoor en wederhoor‘. Ook de gedaagde krijgt daarom de kans zijn standpunten naar voren te brengen. Dat doet de gedaagde met een zogenaamde ‘conclusie van antwoord‘. Soms volgen nog een ‘conclusie van repliek’ (door eiser) en een ‘conclusie van dupliek’ (door gedaagde). Bij al deze stukken dienen partijen hun stellingen zoveel mogelijk te onderbouwen met bewijsmiddelen (‘producties’).
Soms kan er nog extra bewijs worden geleverd met akten, getuigen of deskundigen. De rechter zal in vele gevallen ook beslissen om een zitting (een ‘comparitie’) te houden tussen partijen. Al met al kan een rechtszaak mede daardoor helaas lang duren.
De hulp van een advocaat inroepen
Heeft u een dagvaarding ontvangen of wilt u zichzelf laten informeren over de kansen op een succesvolle rechtsgang? De procestijgers van NORD zijn uw graag van dienst. Verder houdt NORD u natuurlijk graag op de hoogte van actualiteiten rondom het procesrecht.
