Parallelhandel
Als een merkhouder een merkproduct op de markt brengt in de Europese Economische Ruimte, dan is dat product ‘uitgeput’. Uitputting houdt in dat de koper van het merkproduct dat product vrijelijk mag doorverkopen. De merkhouder kan zijn merkrechten in principe niet meer inroepen om de doorverkoop tegen te houden. De merkhouder heeft in dat geval de economische waarde van zijn merk kunnen verzilveren. Een merkhouder kiest er vaak voor een product in een bepaald land tegen een lagere prijs aan te bieden dan in een ander land, bijvoorbeeld vanwege verschillen in algemeen prijsniveau. Bij parallelhandel koopt een handelaar een bepaalde hoeveelheid merkproducten in een goedkoper land in en verkoopt deze producten vervolgens in een duurder land. Het verschil in prijs is uiteraard de winst voor de parallelhandelaar. Vanwege de uitputtingsregel kan de merkhouder zich hier niet tegen verzetten.
Zie ook de eerder verschenen blog over parallelhandel.
Ompakking en heretikettering
In de praktijk is parallelhandel om uiteenlopende redenen niet altijd mogelijk zonder het product om te pakken en/of te heretiketteren. Dit komt vaak voor bij geneesmiddelen, waarvan de bijsluiter of het etiket soms in een andere taal moet worden gesteld. Ook komt het weleens voor dat het aantal pillen per doordrukstrip aangepast moet worden aan de betreffende voorschrift- of vergoedingspraktijk. Maar ook bij andere producten, zoals drank en parfums, is ompakking en/of heretikettering soms nodig.
Noodzakelijk
Als uitgangspunt geldt dat de merkhouder zich kan verzetten tegen ompakking en heretikettering. In het licht van het Europese vrije verkeer van goederen, een belangrijk Europeesrechtelijk beginsel, geldt er echter een belangrijke uitzondering. De merkhouder kan ompakking en/of heretikettering niet verbieden indien:
- deze handelingen noodzakelijk zijn om de parallel ingevoerde producten te kunnen verhandelen; en
- voor het overige de rechtmatige belangen van de merkhouder worden beschermd.
De parallelimporteur mag dus niet verder gaan dan nodig is, zo heeft het Hof van Justitie lang geleden al beslist in het arrest Centrafarm/Hoffmann-La Roche. Aan de noodzakelijkheidsvoorwaarde is voldaan wanneer wettelijke bepalingen in de lidstaat van invoer de verkoop van de producten op de markt van die lidstaat in dezelfde verpakking als die waarin zij in de lidstaat van uitvoer worden verhandeld, beletten. Denk bijvoorbeeld aan de hierboven genoemde verplichting bij geneesmiddelen om het etiket in een andere taal te stellen.
Aan de noodzakelijkheidsvoorwaarde is niet voldaan wanneer de parallelhandelaar het product uitsluitend ompakt om een commercieel voordeel na te streven.
In diverse arresten, waaronder het belangrijke arrest Bristol-Meyers Squibb/Paranova, heeft het Hof van Justitie een aantal voorwaarden geformuleerd. Deze voorwaarden gelden zowel voor het ompakken van het product als voor heretikettering, zo blijkt uit het latere arrest Boehringer Ingelheim/Swingward.
Voorwaarden voor ompakken en heretiketteren
- Vast moet komen te staan dat het gebruik van het merkrecht door de merkhouder tot kunstmatige afscherming van de markten van de lidstaten zal bijdragen.
- De ompakking of heretikettering mag de oorspronkelijke toestand van het zich in de verpakking bevindende product niet aantasten.
- Op de verpakking moet worden vermeld wie het product heeft omgepakt en/of opnieuw heeft geëtiketteerd.
- De presentatie van het opnieuw geëtiketteerde product mag de reputatie van het merk en van de merkhouder niet schaden. Het etiket mag bijvoorbeeld niet defect, van slechte kwaliteit of slordig zijn.
- De parallelimporteur moet de merkhouder tevoren ervan in kennis stellen dat hij het omgepakte product op de markt brengt. Indien de merkhouder daarom vraagt, moet de parallelimporteur een exemplaar van het omgepakte en/of opnieuw geëtiketteerde product leveren. De merkhouder moet over een redelijke termijn beschikken om te reageren met het oog op een correct gebruik.
Bewijslast
De bewijslast dat aan deze vijf voorwaarden is voldaan, rust op de parallelhandelaar. Dat is natuurlijk een vrij zware bewijslast, maar het Hof van Justitie heeft die bewijslast enigszins verlicht in het arrest Boehringer Ingelheim/Swingward.
Wat betreft de voorwaarde dat de ompakking de oorspronkelijke toestand van het zich in de verpakking bevindende product niet mag aantasten, volstaat het dat de parallelimporteur bewijsmateriaal aandraagt waaruit redelijkerwijs kan worden opgemaakt dat de voorwaarde is vervuld. En dat geldt in versterkte mate voor de voorwaarde dat de presentatie van het omgepakte product de reputatie van het merk en van de merkhouder niet mag schaden. Als de parallelimporteur een dergelijk begin van bewijs aandraagt, dan staat het aan de merkhouder om te bewijzen dat zijn reputatie of die van het merk geschaad is. De merkhouder is immers het best in staat te beoordelen of zijn reputatie en die van het merk kan worden geschaad.
Vragen
Voor parallelhandelaren is het belangrijk om zorgvuldig te handelen bij parallelhandel. Dat geldt zeker als ompakking en/of heretikettering van het parallel geïmporteerde product noodzakelijk is. De advocaten van NORD kunnen parallelhandelaren hierbij assisteren.
Vanzelfsprekend heeft NORD ook ruime ervaring met het handhaven van intellectuele eigendomsrechten. Ook voor merkhouders geldt derhalve dat zij contact kunnen opnemen met NORD om de handhavingsmogelijkheden te bespreken, bijvoorbeeld tegen een parallelhandelaar.
